Strategia Rozwoju Elektromobilności dla Inowrocławia
Inowrocław przystąpił do przygotowania „Strategii rozwoju elektromobilności” - dokumentu, którego celem jest ocena aktualnego stanu transportu lokalnego w zakresie elektromobilności oraz wskazanie wizji jego rozwoju. Przygotowanie opracowania zostanie sfinansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach programu priorytetowego GEPARD II – transport niskoemisyjny, część 2 Strategia rozwoju elektromobilności.
W rezultacie przygotowania strategii określone zostaną kierunki działań mające na celu upowszechnienie stosowania pojazdów elektrycznych, zarówno w transporcie prywatnym jak i publicznym. Działania związane z rozwojem elektromobilności, oprócz promocji wykorzystania pojazdów zasilanych energią elektryczną, związane są również z rozwojem rynku badawczego i produkcyjnego oraz stworzeniem odpowiedniej infrastruktury ładowania.
Elektromobilność w Polsce
Elektromobilność jest dziedziną transportu o znaczącym potencjale rozwoju i stanowi jednocześnie szansę do stymulacji różnych gałęzi, zarówno ogólnopolskiej ale również lokalnej gospodarki.
Plan Rozwoju Elektromobilności w Polsce, jako jedną z istotnych zalet rozwoju rynku samochodów elektrycznych wskazuje aspekt magazynowania energii przez baterie samochodów. Jest to potencjalny sposób na zniwelowanie lub przynajmniej częściowe wyrównanie różnicy pomiędzy szczytowym zapotrzebowaniem na energię elektryczną, a tzw. doliną nocną, podczas której może następować ładowanie pojazdów elektrycznych wykorzystywanych głównie w ciągu dnia. Ponadto popularyzacja elektromobilności może przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraju. Polska posiada niewielkie, w stosunku do obecnych i wciąż rosnących potrzeb, zasoby ropy naftowej. Około 97% tego surowca jest importowana z zagranicy, a dodatkowe wahania cen na rynku światowym sprawiają, że alternatywne nośniki energii dla ropy naftowej i jej pochodnych stają się jeszcze bardziej atrakcyjne.
Elektromobilność to jednak nie tylko szansa na nowoczesny rozwój gałęzi gospodarki związanej z transportem ale również krok do poprawy jakości powietrza. Zgodnie z najnowszym raportem o stanie środowiska w Polsce, opublikowanym przez Generalny Inspektorat Ochrony Środowiska, przekroczenia dopuszczalnych wartości dobowych stężeń pyłu PM10, związane są głównie z emisją pyłu z indywidualnych źródeł ogrzewania oraz transportu. Ponadto spośród wszystkich krajów Unii Europejskiej skala przekroczeń benzo(a)pirenu (substancji o działaniu silnie rakotwórczym) jest w Polsce największa. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego produkty pochodzące z ropy naftowej stanowią ok. 25% całkowitej energii zużywanej w gospodarstwie domowym w Polsce.
Wysoce niekorzystnym zjawiskiem, na który zwrócono uwagę w raporcie jest sukcesywny wzrost ilości pojazdów osobowych i co za tym idzie emisji z transportu. Ponadto w Polsce przybywa samochodów starych - ponad piętnastoletnich. W 2005 r. samochody te stanowiły ok. 37% ogółu samochodów zarejestrowanych w Polsce, a w 2015 r. już ok. 55%. Analogiczna tendencja występuje w przypadku samochodów ciężarowych.
Rynek elektromobilności w Polsce jest wciąż niewielki ale szczególnie w ostatnich latach można zaobserwować jego rozwój. Zgodnie z danymi Polskiego Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych, na koniec listopada 2019 r. w Polsce zarejestrowanych było 7884 samochodów z napędem elektrycznym z czego 60% stanowiły pojazdy w pełni elektryczne, a resztę pojazdy hybrydowe typu plug-in czyli pojazdy posiadające konwencjonalny silnik spalinowy połączony z motorem elektrycznym zasilanym z wbudowanych baterii, które mogą być ładowane energią elektryczną z sieci energetycznej.
Elektromobilność w transporcie zbiorowym
W 2018 r. wprowadzono w Polsce regulacje prawne, które m.in. określają warunki w zakresie rozwoju zeroemisyjnego transportu zbiorowego. Mowa o ustawie z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych. Zgodnie z ww. ustawą jednostka samorządu terytorialnego, której liczba mieszkańców przekracza 50 000 osób, świadczy usługę lub zleca świadczenie usługi komunikacji miejskiej podmiotowi, którego udział autobusów zeroemisyjnych we flocie użytkowanych pojazdów na obszarze tej jednostki wynosi co najmniej 30% (od dnia 1 stycznia 2028 r.). Ustawa wprowadza również progi pośrednie, odpowiednio:
- od 1.01.2021 r.- 5%,
- od 1.01.2023 r.- 10%,
- od 1.01.2025 r.- 20%.
W chwili obecnej flota pojazdów Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji w Inowrocławiu obejmuje 10 autobusów w pełni elektrycznych. W związku z tym Inowrocław już obecnie spełnia 20% próg ustawy obowiązujący od początku 2025 r. Ponadto 18 pojazdów to autobusy hybrydowe w dużej mierze wykorzystujące energię elektryczna jako źródło energii.
Wprowadzenie do taboru komunikacji zbiorowej nowoczesnych autobusów zeroemisyjnych, tzn. takich, których cykl pracy silnika nie generuje emisji spalin w miejscu jego pracy, jest niezwykle korzystne z punktu widzenia poprawy jakości powietrza w mieście. Autobusy elektryczne są przyjazne dla ludności w miastach również ze względu na niższą emisję hałasu w porównaniu do pojazdów z napędem spalinowym. Nowoczesne autobusy to także liczne udogodnienia dla pasażerów m.in. klimatyzacja, porty USB umożliwiające ładowanie urządzeń elektrycznych (np. telefonów), dostęp do bezprzewodowego Internetu oraz dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych.
W przyszłości Miasto planuje dalsze inwestycje w tym zakup kolejnych zeroemisyjnych autobusów elektrycznych oraz autobusów zasilanych gazem.
Fundusz Niskoemisyjnego Transportu
Dużą barierą, która wpływa na rozwój elektromobilności jest cena - zarówno infrastruktury jak i samych pojazdów zasilanych energią elektryczną. W wyniku wprowadzenia w 2018 r. nowelizacji ustawy o biokomponentach i biopalwiach ciekłych Ministerstwo Energii stworzyło Fundusz Niskoemisyjnego Transportu (FNT), którego zarządzenie powierzono Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). To właśnie NFOŚiGW w ramach swoich zadań będzie przeprowadzał postępowanie w zakresie wyboru projektów do wsparcia, zarówno w trybie konkursowym jak i pozakonkursowym. Będzie on również odpowiedzialny m.in. za monitorowanie i kontrolowanie sposobu wykorzystania przyznanych środków, prowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych, przygotowywanie rocznego planu finansowego oraz sprawozdania z jego realizacji.
Środki FNT będą zasilane m.in. poprzez dotacje celowe z budżetu państwa w wysokości do 1,5% planowanych w poprzednim roku budżetowym wpływów z podatku akcyzowego od paliw silnikowych.
Wsparcie będzie udzielane m.in. na:
- inwestycje w zakresie wytwarzania biokomponentów, biopaliw ciekłych lub innych paliw odnawialnych,
- budowę lub rozbudowę infrastruktury dla dystrybucji lub sprzedaży sprężonego gazu ziemnego (CNG)/ skroplonego gazu ziemnego (LNG) lub wodoru,
- budowę lub rozbudowę infrastruktury do ładowania pojazdów energią elektryczną,
- pomoc dla wytwórców biokomponentów lub producentów biokomponentów paliw ciekłych, biopaliw ciekłych, innych paliw odnawialnych, CNG lub LNG, w tym pochodzącego z biometanu,
- pomoc dla producentów środków transportu (lub podzespołów do środków transportu) wykorzystujących do napędu energię elektryczną, CNG, LNG lub wodór,
- rozwój publicznego transportu zbiorowego wykorzystującego biopaliwa ciekłe, inne paliwa odnawialne, CNG, LNG, energię elektryczną lub wodór- szczególnie w obrębie transportu w aglomeracjach miejskich, uzdrowiskach i obszarach chronionych,
- badania związane z opracowaniem nowych rodzajów biokomponentów, biopaliw ciekłych, innych paliw odnawialnych lub wykorzystania CNG, LNG, biometanu, wodoru lub energii elektrycznej,
- badania zwiane z opracowaniem nowych rozwiązań konstrukcyjnych,
- programy edukacyjne promujących wykorzystanie wskazanych nośników energii w transporcie,
- zakup nowych pojazdów zasilanych biopaliwami ciekłymi, CNG, LNG, energią elektryczną lub wodorem,
- działania związane z analizą i badaniem rynku w przedmiotowym zakresie,
- promocję wytwarzania i wykorzystywania biokomponentów i biopaliw ciekłych.
Dla mieszkańców, nie wykonujących działalności gospodarczej, najbardziej interesująca wydaje się cześć ustawy dopuszczająca wsparcie ze środków funduszu zakup nowych pojazdów kategorii M1 (pojazdy mające nie więcej niż osiem miejsc siedzących poza miejscem siedzącym kierowcy, czyli najbardziej popularny rodzaj samochodów osobowych) wykorzystujących do napędu energię elektryczną wytworzoną z wodoru w zainstalowanych w nim ogniwach paliwowych lub wykorzystujących do napędu wyłącznie energię elektryczną.
Kryteria dofinansowania w tym zakresie doprecyzowuje rozporządzenie Ministra Energii z dnia 5 listopada 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania zakupu nowych pojazdów ze środków Funduszu Niskoemisyjnego Transportu osobom fizycznym niewykonującym działalności gospodarczej i warunków rozliczania tego wsparcia. Zgodnie z ww. rozporządzeniem maksymalna wysokość wsparcia wynosi:
- w przypadku zakupu pojazdów wykorzystującego do napędu wyłącznie energię elektryczną – 30% ceny nabycia, nie więcej jednak niż 37 500 zł (cena całkowita zakupu pojazdu nie może przekraczać 125 000 zł),
- w przypadku zakupu pojazdów wykorzystujących do napędu energię elektryczną wytworzoną z wodoru w zainstalowanych w nim ogniwach paliwowych napędzanego wodorem- 30% ceny nabycia, nie więcej jednak niż 90 000 zł (cena zakupu całkowita nie może przekraczać 300 000 zł).
Wniosek o udzielenie wsparcia zawiera podstawowe dane dotyczące osoby wnioskującej oraz pojazdu, a także oświadczenia o nie wykonywaniu działalności gospodarczej. Po udzieleniu wsparcia następuje podpisanie umowy, w której należy zobowiązać się do:
- ubezpieczenia pojazdu od uszkodzeń, zniszczeń oraz utraty na skutek zderzeń, kolizji, zdarzeń losowych, uszkodzeń przez osoby trzecie oraz kradzieży,
- niezbywania pojazdu w okresie co najmniej 2 lat od daty zakupu,
- zarejestrowania pojazdu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.
Wsparcie wypłacane zostaje po dostarczeniu kopi faktury zakupu nowego pojazdu (zawierająca informację o rodzaju pojazdu i napędu), kopię dowodu rejestracyjnego oraz kopię ubezpieczenia. Wskazane dokumenty należy dostarczyć w terminie do 8 miesięcy od dnia zawarcia ww. umowy. W przypadku gdy wsparcie na zakup pojazdu nie zostało wypłacone z powodu wyczerpania środków dostępnych w ramach danego naboru, to wsparcie takie jest wypłacane w następnym naborze, w pierwszej kolejności.
Planowane korzyści jakie przewiduje polski rząd w związku z uruchomieniem finansowania z Funduszu to:
- rozwój infrastruktury do tankowania gazu ziemnego, biopaliw ciekłych i innych paliw alternatywnych oraz do ładowania pojazdów elektrycznych,
- wzrost zużycia gazu ziemnego oraz energii elektrycznej w Polsce przeznaczanych na cele transportowe przekładające się na spadek zapotrzebowania na ropę naftową oraz jej pochodne,
- możliwość wprowadzenia nowych modeli biznesowych opartych na paliwach alternatywnych i ich infrastrukturze,
- rozwój flot pojazdów niskoemisyjnych oraz niskoemisyjnego transportu publicznego,
- możliwy spadek kosztów użytkowania pojazdów opartych na paliwach alternatywnych dla obywateli,
- poprawa jakości powietrza wynikająca ze zmniejszenia emisji szkodliwych substancji przez pojazdy drogowe - szczególnie w dużych aglomeracjach.
Przed rozwojem elektromobilności w Polsce stoi jeszcze nadal wiele wyzwań, jednak biorąc pod uwagę ilość potencjalnych korzyści związanych z nową technologią oraz pozytywnych trendów zmian zachodzących w polskich miastach ważne jest aby Inowrocław zajmował w nich swój udział.