Zgodnie z decyzją Sejmu (ustawa o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu), pomnik Wdzięczności i Polsko-Radzieckiego Braterstwa Broni znajdujący się na Skwerze Obrońców Inowrocławia będzie musiał zostać usunięty. Potwierdził to również Instytut Pamięci Narodowej.
5 lutego, podczas sesji Rady Miejskiej Inowrocławia zostanie poddany pod głosowanie projekt uchwały w sprawie usunięcia pomnika Wdzięczności i Polsko-Radzieckiego Braterstwa Broni, który został odsłonięty 22 lipca 1953 r.
Zgodnie z obowiązującym prawem, za propagujące komunizm uważa się także pomniki odwołujące się do osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących represyjny, autorytarny i niesuwerenny system władzy w Polsce w latach 1944 – 1989.
- Kilka lat temu, po konsultacji z Oddziałem Polskiego Towarzystwa Historycznego w Inowrocławiu podjąłem decyzję o zamieszczeniu przed pomnikiem tablicy informacyjnej. Zgodnie z jej treścią, pomnik pozostawiony został jako świadectwo historii i przykład sztuki socrealistycznej – mówi Prezydent Inowrocławia Ryszard Brejza.
Według opinii Instytutu Pamięci Narodowej pomnik Wdzięczności i Polsko-Radzieckiego Braterstwa Broni spełnia kryteria pomnika propagującego komunizm i powinien zostać usunięty z przestrzeni publicznej: „Przedmiotowy obiekt gloryfikuje żołnierzy radzieckich, w przypadku tzw. pomników wdzięczności i braterstwa broni brak jest przesłanek przemawiających za ich pozostawieniem. Ich budowa w okresie Polski Ludowej była rezultatem odgórnie realizowanej polityki propagandowej władz centralnych, i nie miała nic wspólnego z rzeczywistą wdzięcznością mieszkańców dla żołnierzy Armii Czerwonej (pomnik w Inowrocławiu został wybudowany między innymi z prowadzonych przymusowych zbiórek publicznych i wykupu cegiełek) (…)”.
Ustawodawca pierwotnie zadecydował, że termin usunięcia pomnika z przestrzeni publicznej upływa
21 października 2018 r. Został on jednak znacznie przyspieszony. Nowelizacja ustawy nakłada na właściciela nieruchomości, czyli w tym przypadku na Miasto Inowrocław, obowiązek usunięcia pomnika do 31 marca br.
Według wartości kosztorysowej, likwidacja tego obiektu będzie opiewała na kwotę 115 000 zł. W przypadku terminowego usunięcia pomnika, koszty zwróci Skarb Państwa ze środków budżetu państwa. Natomiast w przypadku nie podjęcia uchwały przez Radę Miejską Inowrocławia i nie usunięcia pomnika Wdzięczności i Polsko-Radzieckiego Braterstwa Broni, we wspomnianym terminie, decyzję w tym zakresie wyda Wojewoda Kujawsko-Pomorski i obciąży kosztami tego usunięcia Miasto Inowrocław.
Prace rozbiórkowe będą dotyczyły cokołu i trzonu, natomiast zachowane fragmenty górnej części pomnika zostaną zdeponowane i zabezpieczone na terenie spółki IGKiM przy ul. Toruńskiej 165 w Inowrocławiu.
Miejsce po pomniku Wdzięczności i Polsko-Radzieckiego Braterstwa Broni nie zostanie puste. Prezydent Inowrocławia podjął już wstępne kroki związane z przeniesieniem pomnika Obrońców Inowrocławia, znajdującego się kilkadziesiąt metrów dalej, u zbiegu ulic Narutowicza i alei Sienkiewicza.